Ενήλικες 65 ετών και άνω
Οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδη νόσοι του εντέρου είναι νοσήματα που συνήθως εμφανίζονται και διαγιγνώσκονται στη νεαρή ηλικία. Το δεδομένο ότι είναι χρόνια νοσήματα συνεπάγεται ότι πολλά άτομα ζούν με τη νόσο πολλά έτη έως και την τρίτη ηλικία.
Οι ασθενείς της τρίτης ηλικίας μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους με την υιοθέτηση μιας στρατηγικής για την διαχείριση της νόσου, μιας στρατηγικής που φυσικά εναρμονίζεται με τους εξατομικευμένους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους τους.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η πορεία της νόσου και η προτεινόμενη θεραπεία για τα άτομα της τρίτης ηλικίας δεν διαφέρει σε σημαντικό βαθμό από εκείνη των πιο νέων ενήλικων ασθενών. Στα άτομα της τρίτης ηλικίας όμως, ειδικά δεδομένα πρέπει να ληφθούν υπόψιν λόγω του ηλικιακού επιπέδου, όπως το κατά πόσο είναι ικανό το άτομο να ζήσει ανεξάρτητα, την πιθανή ύπαρξη άλλων ασθενειών, και την φαρμακαθεραπεία που ήδη μπορεί να λαμβάνει το άτομο για τις άλλες ασθένειες.
Ακολουθούν ορισμένα ενημερωτικά συμβουλευτικά στοιχεία που καλείται να λάβει υπόψιν το ο ασθενής τρίτης ηλικίας κατά τη διαδικασία της ατομικής διαχείρισης της νόσου.
Ατομικό επίπεδο αυτοφροντίδας
– Είναι πιθανόν να χρειάζεστε επιπλέον φροντίδα και υποστήριξη στην ιατρική σας φροντίδα και στις καθημερινές σας δουλειές, ανάλογα και με την γενικότερη κατάσταση της υγείας σας και ειδικά την ικανότητα σας για αυτόνομη κινητικότητα. Η υποστήριξη από άτομα του δικού σας υποστηρικτικού δικτύου μπορεί να ανακουφίσει έως ένα βαθμό το σωματικό και ψυχολογικό κόστος της ύπαρξης της νόσου στη ζωή σας.
– Η χρήση του αλκοόλ καθώς και το κάπνισμα επηρεάζουν τον κάθε ασθενή με διαφορετικό τρόπο. Παρόλα αυτά είναι ωφέλιμο η χρήση τους να είναι περιορισμένη, καθώς μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, την γενική κατάσταση υγείας και να εμποδίσει την λειτουργικότητα της φαρμακοθεραπείας. Συζητήστε το με τον γιατρό που σας παρακολουθεί.
– Αναπτύξετε ένα συγκεκριμένο διατροφικό πλάνο που καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες του οργανισμού σας με διατροφές που παράλληλα έχει διαπιστώσει βιωματικά ότι δεν συσχετίζονται με υποτροπές σε εσάς εξατομικευμένα.
– Οι ασθενείς της τρίτης ηλικίας είναι πιθανότερο να μην αντέχουν την αφυδάτωση που συσχετίζεται με τις διάρροιες. Συστήνεται να πίνετε συχνά νερό ακόμα και όταν δεν υπάρχουν συχνες διάρροιες.
– Ένας σημαντικός τρόπος για την διαχείριση της νόσου είναι η σταθερή λήψη της φαρμακοθεραπείας. Όμως είναι πιθανό να το ξεχάσετε. Για αυτό επιλέξτε να έχετε μια σταθερή ρουτίνα στην λήψη των φαρμάκων ή να βάλετε υπενθυμίσεις οπτικές ή ακουστικές.
– Χρησιμοποιείστε ένα καθημερινό αρχείο με πληροφορίες για την διατροφή, τις δραστηριότητες και λεπτομέρειες για τις πιθανές υποτροπές ή για την εμφάνιση συμπτωμάτων. Πάντα προσέξτε τι προηγείται της εμφάνισης συμπτωμάτων ή των υποτροπών και πώς τείνετε να τις αντιμετωπίζετε. Εάν δείτε συγκεκριμένα και επαλαμβανόμενα μοντέλα της καθημερινότητας να οδηγούν σε εμφάνιση συμπτωμάτων μπορεί να έχετε βρεί στοιχεία που συσχετίζονται με την εμφάνιση συμπτωμάτων. Αναλογιστείτε εάν ο τρόπος που αντιμετωπίζετε την εμφάνιση των συμπτωμάτων ή την υποτροπή είναι λειτουργικός για εσάς (Πώς νιώθετε; Είναι αποτελεσματικός;).
– Ο γενικός πληθυσμός μπορεί να αντιμετωπίζει τις χρόνιες ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου ως ένα σύνολο σωματικών συμπτωμάτων, όμως τα άτομα που ζούν με τη νόσο γνωρίζουν το ψυχολογικό κόστος της νόσου μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση από τα σωματικά συμπτώματα. Τα άτομα με ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου συχνά εμφανίζουν ποικίλλες ψυχολογικές δυσκολίες, όπως άγχος, κατάθλιψη, κοινωνική απομόνωση, αποφυγή αλληλεπίδρασης και αρνητική αυτοεικόνα. Παραμένετε σε επαφή με το συναίσθημα σας, παρατηρείστε τη διάθεση σας και τη λειτουργικότητα σας. Εάν συνειδητοποιήσετε οποιαδήποτε διαφοροποίηση μοιραστείτε το με άτομα του υποστηρικτικού δικτύου σας, το πιο πιθανόν είναι ότι μπορούν να σας βοηθήσουν πρακτικά και υποστηρικτικά.
– Ένα σημαντικό μέρος της αυτοφροντίδας σας είναι η διαχείριση της συναισθηματικής σας κατάστασης. Σε στιγμές ψυχολογικών δυσκολιών είναι ωφέλιμο να έρθετε σε επαφή με άλλους ασθενείς, να δείτε ότι δεν είστε μόνος, να μοιραστείτε βιώματα και συναισθήματα.
-Θυμηθείτε ότι ο οργανισμός και ο ψυχισμός αλληλεπιδρούν. Η διαχείριση μόνο του ενός δεν αρκεί για την διαχείριση της κατάστασης.
– Δημιουργείστε απ την αρχή ένα πλάνο δράσης ώστε να διαχειρίζεστε το άγχος σας που σχετίζεται με τη νόσο. Μιλήστε σε ιδιοκτήτες ή διαχειριστές πλαισίων που συχνάζετε ώστε να δημιουργηθεί ένα πλάνο δράσης σε έκτακτες συνθήκες (π.χ. σε ένα καφενείο που συχνάζετε, ή άλλο μέρος).
– Έχετε μαζί σας μια κάρτα με περιγραφή των εξατομικευμένων στοιχείων της νόσου για περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
– Σε περίπτωση που νιώθετε ότι οι φίλοι και οι συγγενείς δεν είναι αρκετή πηγή για την επίλυση μιας συναισθηματικής κατάστασης, μπορείτε να στραφείτε σε ένα ψυχολόγο. Θυμηθείτε ότι η αναζήτηση βοήθειας από ένα ειδικό δεν είναι σημάδι αδυναμίας αλλά ώριμη επένδυση στην διατήρηση της υγείας και ευεξίας σας.
Διαπροσωπικό / Κοινωνικό επίπεδο
– Διατηρείστε τις κοινωνικές σας επαφές με άτομα που νιώθετε οικεία.
– Η οικογένεια και οι φίλοι μπορεί να μην κατανοούν τη νόσο και να μην γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν σε έκτακτες συνθήκες. Ενημερώστε τους για τη νόσο.
– Για να μπορέσετε να ενημερώσετε άλλα άτομα είναι σημαντικό καταρχάς εσείς να γνωρίζετε για τη νόσο σας.
– Αναγνωρίστε ότι ένα σχόλιο ή μια αλληλεπίδραση που μπορεί να σας δημιουργεί συναισθήματα έντονου θυμού ή θλίψης μπορεί να μην είχε αυτό ως πρόθεση. Είναι φυσικό να θυμώνετε και να θλίβεστε αλλά έχετε υπόψιν ότι μπορεί να προέρχεται από έλλειψη γνώσης και κατανόησης της νόσου, όχι απαραίτητα από εχθρότητα.
– Η αλληλεπίδραση με ανοιχτότητα και ειλικρίνεια είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που μπορεί να σας δέσει συναισθηματικά με άλλους ανθρώπους. Με αυτό το τρόπο μετατρέπετε την άγνωστη νόσο σε προσωπικό βίωμα που προάγει τη σχέση και την υποστήριξη.
– Μέσω της δημιουργίας ενός πλάνου δράσης και της λήψης κατάλληλων αποφάσεων που αποτρέπουν τα τυχόν ατυχήματα και μειώνουν τη πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων, μπορείτε να είστε όσο κοινωνικοί επιθυμείτε και μπορείτε να βελτιώσετε την ποιότητα ζωής σας.
– Είναι βοηθητική η σωματική άσκηση. Εάν υπάρχει μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί και νιώθετε καλά τότε συμβουλευτείτε τον γιατρό σας απαραιτήτως προτού ξεκινήσετε. Ενημερώστε τον προπονητή και το προσωπικό για τις εξατομικευμένες ανάγκες σας. Γνωρίζετε πού βρίσκετε ο χώρο υγιεινής.
– Γνωρίζετε τα όρια σας και δημιουργείστε πλάνο δράσης σε κάθε κοινωνική σας δραστηριότητα. Αυτό θα σας ανακουφίσει σε σημαντικό βαθμό το φυσικό άγχος.
– Ενημερωθείτε από το γιατρό σας για την σεξουαλική δραστηριότητα και τις χρόνιες ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου σε άτομα της ηλικιακής ομάδας σας.
– Μια αρνητική αυτοεικόνα και η εμφάνιση συμπτωμάτων της νόσου μπορεί να καθιστούν την διατήρηση της ενεργής ερωτικής ζωής μια πρόκληση. Μιλήστε με τον γιατρό σας για την διαχείριση τέτοιων θεμάτων και επικοινωνείστε με ειλικρίνεια με τον/ην σύντροφο.
Ιατρικό επίπεδο
– Κρατείστε αρχείο με όλες τις εξετάσεις σας και γαστρεντερολογικές και τις υπόλοιπες για καλύτερη διαχείριση της νόσου σε σχέση με την ολική κατάσταση υγείας σας.
– Οι ειδικοί σωματικής και ψυχικής υγείας αποτελούν συμμάχους σας στην διαχείριση και θεραπεία της νόσου. Ενημερώστε τον γαστρεντερολόγο για τις τυχόν άλλες ασθένειες, για τις ιατρικές σας ανάγκες και για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε.
– Ακολουθείστε μία προληπτική προσέγγιση της υγείας σας με συχνούς ελέγχους της υγείας.
– Συζητήστε με τον γιατρό σας το θέμα της οστεοπόρωσης.
(Τονίζεται ότι οι προαναφερόμενη συμβουλευτική ενημέρωση δεν υποκαθιστά την εκτίμηση ειδικού ψυχικής υγείας στην εξατομικευμένη κατάσταση σας. Σημειώνεται ότι στοιχεία της παρούσας ενότητας μπορεί να επικαλύπτοται με εκείνα της προηγούμενης ενότητας των νεαρών ενηλίκων ασθενών, καθώς η εξελικτική πορεία του ανθρώπου είναι μια δυναμική διαδικασία. Ο διαχωρισμός των εξελικτικών σταδίων στην παρούσα ενημερωτική συμβουλευτική γίνεται περισσότερο για σαφήνεια στην ενημέρωση.)
(Η συγγραφή των παραπάνω έγινε από την Κλινική Ψυχολόγο (MSc) κα Άννα Φαρδή)
